To Wine Law, διαπιστώνοντας τη διαχρονική αγάπη στην Ελλάδα για το Ξινόμαυρο, αλλά και το συνεχώς αυξανόμενο ενδιαφέρον από οινόφιλους του εξωτερικού για την ποικιλία που τους θυμίζει κάτι από Nebbiolo και κάτι από Pinot Noir, παρουσιάζει εν συντομία τα κύρια χαρακτηριστικά αυτής της ποικιλίας αλλά και τη γεωγραφία του στους αμπελώνες της Βορείου Ελλάδος.
Προτείνει ο Γιάννης Κωνσταντίνος
Η ερυθρή ποικιλία με την ηγετική θέση
Πρόκειται για μια ερυθρή ποικιλία που κατέχει ηγετική θέση ανάμεσα στις γηγενείς ποικιλίες και χαρακτηρίζεται συνήθως από υψηλή οξύτητα, υψηλές τανίνες και αρώματα τομάτας, ελιάς, μανιταριού, κόκκινων φρούτων και δέρματος ανάλογα βέβαια από την περιοχή και τον τρόπο οινοποίησης της. Το Ξινόμαυρο πρωταγωνιστεί σε τέσσερις περιοχές της Βορείου Ελλάδος που χαρακτηρίζονται ως Προστατευόμενη Ονομασία Προέλευσης: Π.Ο.Π. Νάουσα, Π.Ο.Π. Αμύνταιο, Π.Ο.Π. Γουμένισσα (Ξινόμαυρο και Νεγκόσκα) και Π.Ο.Π. Ραψάνη (Ξινόμαυρο, Σταυρωτό και Κρασάτο).
Η αμπελουργική ζώνη των οίνων Π.Ο.Π. Νάουσα βρίσκεται σε υψόμετρο περίπου 150μ – 350μ σε μια έκταση 7000 στρεμμάτων στους πρόποδες, στις ανατολικές και νοτιοανατολικές πλαγιές του Βερμίου, μια περιοχή στην οποία δραστηριοποιούνται σημαντικά οινοποιεία όπως το Κτήμα Κυρ Γιάννη, η Μπουτάρης Οινοποιητική, το Οινοποιείο Δαλαμάρα, οι Αμπελώνες Θυμιόπουλου, το Κτήμα Φουντή και το Κτήμα Χρυσοχόου. Η περιοχή διακρίνεται σε υποπεριοχές: Φυτειά, Νάουσα, Γιαννακοχώρι, Ράμνιστα, Στράντζα και Γάστρα, κάθε μία από αυτές διαθέτει διαφορετικά χαρακτηριστικά με αποτέλεσμα να μας δίνουν κρασιά με διαφορετικό στυλ.
Η Νάουσα Δαλαμάρα με 12 μήνες παραμονή σε βαρέλια διακρίνεται για αρώματα δαμάσκηνου, μαύρου κερασιού, τομάτας και πελτέ τομάτας. Ο Παλιοκαλιάς Δαλαμάρα προέρχεται από 49 στρέμματα Παλιοκαλιά και είναι η επιτομή του terroir στην περιοχή. Μιλώντας για terroir δεν μπορούμε να παραλείψουμε το “1879” του Μπουτάρη από ένα και μόνο αμπελοτόπι στον Τρίλοφο Νάουσας. Η Ράμνιστα Κυρ Γιάννη προέρχεται από αμμοπηλώδη εδάφη, παλαιώνει 16 μήνες σε δρύινα βαρέλια και έχει διακριτά αρώματα ώριμων φρούτων, τομάτας και μαύρης ελιάς. Στη περιοχή της Νέας Στράντζας όπου οι αμπελώνες χαρακτηρίζονται από βορειοανατολική έκθεση υπάρχουν δύο εξαιρετικά κτήματα, το Κτήμα Φουντή και το Κτήμα Χρυσοχόου. Το Κτήμα Φουντή του Φουντή προέρχεται από έναν αμπελώνα μόλις 6 στρεμμάτων με υψόμετρο 200μ. και μας χαρίζει αρώματα μικρών κόκκινων φρούτων, λιαστής τομάτας και μαύρης ελιάς σε συνδυασμό με αρώματα μπαχαρικών και ξύλου από την 12 μηνών παραμονή σε γαλλικά δρύινα βαρέλια. Το Κτήμα Χρυσοχόου Gold Selection είναι ένα πλούσιο και γεμάτο Ξινόμαυρο, το οποίο παραμένει για 18 μήνες σε γαλλικά δρύινα βαρέλια και κατόπιν παλαιώνει στη φιάλη όπου πέρα από τον χαρακτήρα ελιάς και τομάτας αναπτύσσει αρώματα δέρματος και μανιταριού μαζί με υψηλή οξύτητα. Από τη περιοχή της Άνω Γάστρας με νοτιονατολική έκθεση τα κρασιά χαρακτηρίζονται από βαθύτερο χρώμα, γεμάτο σώμα και υψηλές τανίνες εκφράζοντας την τυπικότητα της ποικιλίας, χαρακτηριστικό το παράδειγμα του Κτήματος Καρυδά. Το Γη και Ουρανός από τους Αμπελώνες Θυμιόπουλου προέρχεται από αμπελοτόπια του Τρίλοφου και της Φυτειάς, μιας περιοχής με αρκετά ψυχρό κλίμα. Αντιπροσωπεύει τη μοντέρνα και νέα τάση στο Ξινόμαυρο στην οποία κυριαρχεί το έντονο συμπυκνωμένο φρούτο με δουλεμένες τανίνες, διατηρώντας ωστόσο την τυπικότητα της ποικιλίας που εκδηλώνεται με αρώματα τομάτας και μαύρης ελιάς. Το Κτήμα Μαρκοβίτη στην περιοχή Πολλά Νερά της Νάουσας, μια περιοχή εξίσου ψυχρή με τη Φυτειά, είναι ένα ιστορικό και παραδοσιακό οινοποιείο καθώς είναι το πρώτο πιστοποιημένο οινοποιείο βιολογικής καλλιέργειας στην Ελλάδα. Το Ξινόμαυρο του Κτήματος Μαρκοβίτη συνδέει τα παραδοσιακά ρουστίκ χαρακτηριστικά του Ξινόμαυρου με την μοντέρνα προοπτική προσφέροντας τυπικότητα, φρούτο, δύναμη και φινέτσα.
Το οροπέδιο του Αμυνταίου σε 520μ. έως 680μ. είναι μια περιοχή όπου το Ξινόμαυρο καλλιεργείται στο μεγαλύτερο μέσο υψόμετρο. Τα εδάφη του Π.Ο.Π. Αμυνταίου έχουν μεγάλη περιεκτικότητα άμμου πάνω σε ασβεστολιθικό υπόστρωμα, ενώ παράλληλα οι λίμνες της περιοχής συμβάλλουν για να είναι το κλίμα ήπιο και υγρό. Το Ξινόμαυρο στο Αμύνταιο μας δίνει κρασιά με πιο φρουτώδη και ανθικά αρώματα (βιολέτα) σε αντίθεση με αυτά της Νάουσας που είναι πιο φυτικά. Σημαντική είναι η δουλειά του Κτήματος Άλφα, του Κτήματος Κυρ Γιάννη, και του Συνεταιρισμού Αμυνταίου στην περιοχή. Τα τελευταία χρόνια έχουν δημιουργηθεί νέα αξιόλογα οινοποιεία, όπως εκείνο του Δημόπουλου στην περιοχή Ξινό Νερό. Το Ξινόμαυρο του Δημόπουλου με 9 μήνες παραμονής σε δρύινα βαρέλια διακρίνεται για το ρουμπινί του χρώμα, για αρώματα μικρών κόκκινων φρούτων όπως φράουλα και την τυπικότητα του Ξινόμαυρου με αρώματα φρέσκιας τομάτας και ελιάς.
Το Ξινόμαυρο κυριαρχεί και στους οίνους Π.Ο.Π. Γουμένισσα, όπου συμμετέχει και η Νεγκόσκα σε ποσοστό τουλάχιστον 20%. Οι περισσότεροι αμπελώνες βρίσκονται στη Γουμένισσα και τη Φιλυριά, σε υψόμετρα περίπου 200-300 μέτρα σε ασβεστολιθικά και γρανιτικά εδάφη. Στην περιοχή δραστηριοποιούνται επιχειρήσεις όπως Μπουτάρης Οινοποιητική, Οινοποιεία Χατζηβαρύτη, Κτήμα Τάτση και Οινοποιεία Αϊδαρίνη. Η Νεγκόσκα επί της ουσίας μαλακώνει τις τανίνες του Ξινόμαυρου και προσφέρει περισσότερο χρώμα και αλκοόλ στα κρασιά. Η Γουμένισσα Αϊδαρίνη για παράδειγμα έχει αναλογία 70% Ξινόμαυρο και 30% Νεγκόσκα με μαλακές τανίνες, αρώματα κόκκινων φρούτων, ξύλου, βανίλιας, κακάου και καπνού. Τέλος, το Ξινόμαυρο συμμετέχει και νοτιότερα στο Π.Ο.Π. Ραψάνης, όπου εκτείνεται στο βορειοανατολικό τμήμα της Θεσσαλίας, σε ποσοστό 1/3 μαζί με 1/3 Κρασάτο και 1/3 Σταυρωτό.
Πέρα από τη δραστηριότητα του Ε. Τσάνταλη στην περιοχή εξαιρετική είναι και η δουλειά από το Κτήμα Ντούγκου. Η Rapsani Old Vines του Ντούγκου προέρχεται από παλαιά κλήματα ηλικίας άνω των 60 ετών σε σχιστολιθικά εδάφη που προσφέρουν πολύ μικρές στρεμματικές αποδόσεις. Στη μύτη επιδεικνύει εξαιρετική πολυπλοκότητα, με πυκνή δομή, βοτανικό χαρακτήρα και έντονο κόκκινο φρούτο.
Σίγουρα, η υψομετρική διαφορά, οι εναλλαγές του κλίματος αλλά και η διαφορά στο στυλ και στη φιλοσοφία μεταξύ των οινοποιών και των περιοχών που αναλύθηκαν μας προσφέρουν μοναδικά, ξεχωριστά και ιδιαίτερα κρασιά από Ξινόμαυρο. Το μόνο σίγουρο είναι πως το Ξινόμαυρο πρωταγωνιστεί στην Κεντρική και Βορειοδυτική Μακεδονία αλλά και τη Ραψάνη. Η Cava WineLaw προτείνει να δοκιμάσετε αυτά τα διαφορετικά στυλ και να διαλέξετε εκείνο της αρεσκείας σας.
Επιλογή καταλόγου
Νάουσα Δαλαμάρα, Π.Ο.Π. Νάουσα (Ξινόμαυρο), 2017, 12,70€.
Ράμνιστα Κτήμα Κυρ Γιάννη, Π.Ο.Π. Νάουσα (Ξινόμαυρο), 2015, 14,80€.
Κτήμα Φουντή, Π.Ο.Π. Νάουσα, (Ξινόμαυρο), 2013, 13,80€.
Gold Selection Κτήμα Χρυσοχόου, Π.Ο.Π. Νάουσα, (Ξινόμαυρο), 2013, 14,20€.
Γη και Ουρανός, Αμπελώνες Θυμιόπουλου, Π.Ο.Π. Νάουσα, (Ξινόμαυρο), 2017, 14,60€.
Κτήμα Μαρκοβίτης, Π.Ο.Π. Νάουσα (Ξινόμαυρο), 2015, 11,70€.
Οινοποιείο Δημόπουλου Ξινόμαυρο, Π.Ο.Π. Αμύνταιο, 2015, 10,70€.
Γουμένισσα Αϊδαρίνη, Π.Ο.Π. Γουμένισσα (70% Ξινόμαυρο – 30% Νεγκόσκα), 12,20€.
Rapsani Old Vines, Ντούγκος, Π.Ο.Π. Ραψάνη (1/3/ Ξινόμαυρο – 1/3 Κρασάτο – 1/3 Σταυρωτό), 2016, 17,20€.
